KIHOOTO wa MWARIAMA

Murata Wakwa Muthomi Mugi

Ta reke nguhe ndeto ino ya mundu ugwitwo Kihoto.

Mũndũ ũmwe nĩ agũire irima rĩarĩ iriku kũndũ gwakoretwo andũ mathama na magatiga marima ma cioro na maĩ matarĩ mathike. Na rĩrĩa akayaga e kũu irima thĩiniĩ, hagĩũĩkĩra anake a itũũra rĩu mena airĩtu magĩthiĩ rwĩmbo. Rĩrĩa maiguire mũkayo makiuga nĩ ngoma cia arĩa manathikwo kũu iretana, magĩtema rĩa kamũtĩ morĩte, magĩikũrũkĩrĩra na makĩambatĩrĩra makĩbuĩria.

Hagĩũkĩra mũndũ wetagwo Kĩhooto wa Mwariama, wathiaga thoko Marobo, ena mũithikiri akuĩte matharũ na karati ga kwendia. Akĩigua mũndũ ũgwĩtana na iyũ. Agĩtiirania mũithikiri wake mũtĩ-inĩ warĩ hau hakuhĩ na agĩthiĩ gwĩtĩka mũndũ ũcio wakayaga. Na rĩrĩa acũthĩrĩirie irima thĩiniĩ akĩona mũndũ ũcio wagwĩte akĩmũũria, ‘Wĩ mũgũthe?’
‘Aca no kũharario ndaharario na ndaigua kũgũrũ gũkũ kwa ũrĩo ta gwekindĩra.’
‘Hĩ ũkĩrĩ na mũnyaka,’ Kĩhooto akĩmwĩra, ‘gũkũ gũtiendaga mũndũ gũthiĩ arorete igũrũ ta hũngũ, no nginyagia ũkarora wega harĩa ũrakinya. Nguona wee ta wĩ mũndũ mwĩthĩ kũngĩra, ndwagĩrĩirwo nĩ gũthiĩ ũkĩgũaga marima ta thwara, wee ndũrĩ njege kana ngari ũikare irima.’

Mũndũ ũcio warĩ irima akĩrika kũmũcokeria akiuga, ‘Kaĩ ũũĩ nĩ kwenda ngwendaga..’ Kĩhooto akĩmũtwa mĩario akĩmwĩra,‘ Atĩ kaĩ ũũĩ nai nai! Ũkũgũaga nĩ kũnyiha kana nĩ maitho ũkũrĩte, ũcoke ũtinde ũgĩkaya ũtere andũ a bata mathaa mao atĩ makũrute. Kaĩ ũtararĩ mũcemanio-inĩ wa cibũ ũigue ũrĩa aroigire atĩ andũ memenyerere kũgera maganjo-inĩ nĩ ũndũ wa marima. Na arongerera atĩ no nginyagia andũ mathike marima macio. Rĩu wee ũrenda gũthikwo wĩ muoyo?’

Mũndũ ũcio warĩ irima akĩaga wa gũcokia tondũ nĩonaga atĩ mũndũ ũcio ndamũteithagia na mĩario yake.

‘Rĩu niĩ nĩngũgũteithia na mataaro,’ Kĩhooto akĩrika kũmwĩra, ‘rĩrĩa ũkũgera marimainĩ ta maya. Wona handũ hena nyeki nduru, hau hetheme tondũ nĩho he irima. Ningĩ mũndũ nĩathiaga na mũtĩ agathecatheca mbere yake na mũtĩ ũcio wahota kũmuonia harĩa he irima. Na mũndũ ndageraga kũndũ ta gũkũ ũtukũ kwĩna nduma. No ũgũkĩgeraga nyeki-inĩ ũtigĩte barabara nĩkĩ?’
‘Nĩ gacaũ ngũhĩtaga, gatũhĩra gũkũ marima-inĩ ndakĩgũa o ndĩgateng’eretie.’
‘Ndũgũkĩona gacaũ nĩ ta ke na hakiri gũgũkĩra, nonga mũkĩrĩ nako kũu irima thĩiniĩ?’
‘Aca.’
‘Rĩu wee na gacaũ nũũ wagĩrĩirwo nĩ gũkorwo e irima thĩiniĩ?’
‘Hatirĩ.’
‘Ĩĩni! No rĩu wee nĩwe wĩ irima. Nĩngwenda woima ũũke ũngore.........
Nitugathii na mbere ruciu