MATAARO MA CARI, KŨRĨA NGIMA NA KĨGWA

Mũrata wakwa, nĩ ũkũririkana atĩ nĩũracemanĩtie na Cari harĩa matuka-inĩ ma Mũkoma harĩa akorire Kamaanja na Kabaca makĩnyua thota. Maya nĩ mamwe marĩa aataraga andũ namo tondũ gũthiĩ nĩ kuona na kagũrũ ke ime na ke mũhu tũtihanaine. Augaga nĩ ũrĩa monete magĩetha indo….

Rũcinĩ manyuaga ũcũrũ wa igata na rĩngĩ makanyuanĩria na ngwacĩ cia mũrara. Thaa thita marĩaga ngima na kĩgwa, hwaĩ-inĩ makarĩa gĩtheri na njenga na rĩngĩ gĩgekĩrwo marenge. Kaingĩ mboco nĩgũtarwo ciataragwo tondũ itiarĩ nyoneki. Ngundi ĩmwe ya mboco cia mwitemania kana igĩrĩ cia wairimũ, nĩyaiganĩte kũruga nyũngũ ng’ima. No rĩngĩ nĩgwakoragwo na noe, na igagĩkĩrwo ithenya rĩa mboco.

Thĩna ũrĩa warĩ mũnene nĩ wa kũmenya kũrĩanĩria ngima na kĩgwa. Rĩngĩ mũndũ atanamenyera ameranagĩria makoro na ngima kana rĩngĩ akameria makoro agatua ngima. Ĩndĩ tondũ mũtũũri mũno ndagaga, nĩmamenyerire o kahora na makahimbitaga kĩgwa ũũ atĩ makoro makiuma kanua nĩmakagia mwaki, nĩ ũrĩa makoragwo mahihĩtwo ngogoyo yothe ĩgathira, makahaana ta maya mekwanĩkĩtwo riũa-inĩ. Nayo ngima tondũ yakoragwo ĩhana ta tothi ya hĩhio kũũma, yekĩragwo kĩni kĩa ũrĩo, nakĩo kĩgwa kĩni kĩa ũmotho ũkahimbita ngogoyo yothe, ngima ĩgatweka ĩkaharurukania nayo. Wagĩa na kamweke geria wone kana hihi wee wahota kũrĩanĩria ngima na kĩgwa, umagare ũgethe indo.

Mathĩna nĩmonagwo na nĩ mamwe na arũme. Andĩkwo wĩra nĩ athirĩirwo nĩ mbeca mũico ũtarĩ mũkinyu. Athiĩ kabati agakora no cukari kũrĩ, gũtirĩ macani kana iria ona kana mũgate. Agakĩruga cai wa cũkari. Cukari noguo macani na noguo cukari no cai ũgagĩkorwo no kabiarũ. Wakĩhota kũria mũndũ ekũruga cai na cukari mũtheri atĩa. Ũguo nĩ ta kuuga atĩ wee nduonete maingĩ. Mũndũ ekĩraga cũkari gĩciko kĩmwe gathaburia-inĩ ga cai ũkahagĩra riiko. Waambĩrĩria kũgarũra rangi ta wa koko ũgekĩra maĩ gĩkombe kĩmwe ũkareka matherũke. Teng’ũra na wĩkĩre gĩkombe-inĩ, ndũgatinde ũgĩcunga tondũ hatirĩ kĩndũ ũngĩcunga. Ĩkĩra cukari ũcamie ũrĩa wendaga na ũcio nĩ cai mwega mũno wa turungi kana kabiarũ. Wĩnyuĩre nda nĩ kĩrimũ nĩkũhenio ĩhenagio. Ũcio nĩ ũtwaranaga wega na ngara ya manja, na umagare ũgethe indo.

Ũngĩkorwo ũtigĩtie kĩmwe kĩnyinyi na kĩigane kũgũra cai no ũnyue cai igĩrĩ na thogora wa cai ĩmwe. Waingĩra mũkawa, ikara haraihu na mwendia na wĩtie cai ta mũndũ wĩna haraka. Geria gũkunda maita merĩ makai manene biũ, na wĩmenyere mũno ndũkomboke kanua tondũ cai wa kiociki ũkoragwo ũhiũhĩte ta thathi wa mũnyuko. Wakunda, ĩta mwendia ũmwĩre atĩ cai ũcio wĩna iria rĩingĩ mũno na arehe gaturungi. Ũkũreherwo turungi gikombe kĩgima. Tukania na cai waku. Mwendia ũcio acoka na riiko ĩta ũngĩ ũmwĩre atĩ cai ũcio wĩna turungi mũingĩ na nĩ ũkwenda karia. Nake tondũ no egũkĩona ũrĩa ũrũrĩte turungi nĩ egũkũrehere iria na hau ũthondeke cai ikombe igĩrĩ na thogora wa gĩkombe kĩmwe. No ũkĩmenye ndũngĩka ũguo maita merĩ mũkawa ũmwe, no ngiya ũgĩthame mũkawa ũcio na wathiũrũrũka mĩkawa yothe ya kambĩ ĩyo ũgĩthame itũũra na wathiũrũrũka matũũra mothe umagare ũgethe indo.

Rĩngĩ wahota gũkorwo ũtigĩtie o cia ngima theri. Tiga thoni, thiĩ o mũkawa-inĩ na ũikare thĩ ta arũme arĩa angĩ, worio kĩrĩa ũkwenda wenderio, wĩtie ngima. Worio ‘Ũkwenda ngima nakĩ?’ Cokia, ‘Wee mĩrehe na thani.’ A’rehe mũrore na maitho mahana toci na ũmwĩre ‘Ta ndehera maĩ mararu na ngirathi na wĩke ũndũ wa haraka nĩndĩracoka wĩra’. Wĩtue ta mũndũ ũkoragwo na maũndũ make na taarĩ ũndũ ũmenyerete gwĩkaga kaingĩ. Itĩrĩria ngima yaku gacumbĩ na wambanĩrĩrie nayo na njara. We tutha ngima ũtekwĩhũgũra. Watiira maitho utũnganie na mũndũ ũkũrorete, tondũ hĩndĩ ĩyo wee nĩwe thenema mũkawainĩ ũcio, ũkahaana ta ũkũrarama ta cimba ĩtunyĩtwo nyama, nao acio makainamia maitho. Hĩndĩ ĩyo mwendia na aruti a wĩra makoragwo mariganĩirwo nĩ biacara na magũcũthĩrĩirie mone kana nĩ ũgũitwo nĩ ngima mũkabu. Kunda maĩ na ũikũrũkie ngima. Ũngĩaga kũhũna ĩtia marica na wongererwo gakima kanini na tũmaĩ tũngĩ. Angĩkorwo mbembe ya mũtungo na ngara itirĩyanagĩrio na gĩtowero-rĩ, na nĩtũrĩaga mboburũ ĩ kabu-rĩ, ngima ĩgwĩtĩa nĩkĩ, atĩ no nginya ĩrĩyanĩrio na gĩtowero? Kunda maĩ na wenda mangĩ wĩtie, na warĩha ndũkariganĩrwo nĩ kuoya gatuthu bĩki na ũthiĩ ũgĩthambagia magego na njĩra ta uuma kũrĩa nyama, umagare ũgethe indo.

Nĩtũcemanie rũciũ rũngĩ ngũkundie ndeto.