Saturday, March 06, 2010

Cai gwa Kuini: Gĩcunjĩ gĩa gatandatũ.

Mũthomi mũgĩ mũrata wakwa, tũratiganĩrĩire o ũndũ ndagĩkinya kĩhingo-inĩ kĩa mũthamaki nĩguo ngithiĩ cai ũyũ, tega matu na ũreke ngũhe ndeto…….

Rĩu niĩ ndahuhaga o tũmĩrũri na ngoro ngĩinaga karwĩmbo karĩa keragwo atĩ ndũraga na mahoya njetereire mũthenya ũyũ, ta kĩrore wone mahoya nĩ makinyu. Ngirĩte oro ũguo ngĩhoranagia mĩario ĩrĩa ndakĩrĩ nayo ya kwaria na cũcũ wa Wiri, ngĩigua mũndũ ũroiga “Ca! Ca!” ngiuga hihi ngui cia kuini nĩciahingũrĩrwo na nogũkorwo kwĩna ũndũ wahĩtana ngorwo nĩniĩ ndĩracikithio. Ngĩhahũka ngĩona mwamũkĩri wa ageni andorete agĩĩtanaga “Ca!” Ndiamenyerete kũigua athũngũ makĩnjĩta ca na ngĩciria tiniĩ areta, no ndehũgũra ngĩona hatiarĩ na mũndũ ũngĩ thutha wakwa. Ngĩmũũria kana nĩniĩ areta, akĩnjĩra ĩĩ nĩniĩ. Ngĩmwĩra andekere tondũ meciria makwa moima kũraya. Akĩnjĩra nguhĩrĩrie hau kĩhingo-inĩ.

Ngĩgĩthiĩ naho na ngĩhingũrĩrwo mũrango, ngĩingĩra na thĩiniĩ na ngĩheo gaturwa hurũke. Ngĩrwo nyonanie atĩ niĩ nĩniĩ ũcio wandĩkĩirwo marũa macio. Ngĩruta gĩtamburico, ngĩneana. Ngĩruta bathiboti, ngĩneana. Ngĩruta marua ma gũtwarithia ngari, ngĩneana. Ngĩruta kandi cia bengi, ngĩneana. Ngĩruta kandi cia wĩra, ngĩneana. Ngĩruta kandi cia thibitarĩ, ngĩneana. Ngĩruta tigiti wa ndege, ngĩneana. Ngĩthiĩ kũruta mbica ndahũrĩtwo ndĩ mwana akĩnjĩra icio nĩ njiganu na atĩ gĩtamburico gĩ giki nĩ kĩiganu. Ngĩmwĩra ndingĩenda hagĩe na nganja atĩ kuini ti niĩ etĩte. Ngĩoya mĩthoko yakwa ngĩcokia mondo.

Mwamũkĩri wa ageni agĩthiĩ komubiuta-inĩ yake, agĩcaba rĩtwa rĩakwa na namba ya marua marĩa, hakiuma na rĩrĩa ndaciarirwo na andĩrĩthi ciakwa ciothe na mbica ĩrĩa ndaneanĩta ngĩoya bica wabici ya barũthi wa Ngeretha Nyairobi mĩaka karũndo mĩhĩtũku. Akĩrora mbica ĩyo, akĩndora, akĩnjĩra nĩ ndĩroneka nyongereire tũratiri, ngĩmwĩra nĩ kũrĩa wororo wa ngeretha. Akĩhihinya tũbungo tũigana ũna, ngĩyona na ngũbia yakwa na kĩrengeri komubiuta-inĩ. Akĩhihinya kabungo kangĩ, gĩtamburico gĩkiuma kĩna mbica yakwa na rĩtwa, ngĩthecererwo igoti-inĩ na ngĩrwo ndikarute kinya rĩrĩa ndĩriuma nja ndakĩrĩkia kuonana na mũthamaki.

Akĩnjũria tũburungo tũu ndakuĩte twarĩ nakĩ. Ngĩmwĩra nĩ matega makwa kũrĩ mũthamaki. Akĩnjĩra watho ugĩte indo taicio ikahĩtũkĩrio macini-inĩ nĩgetha itigakorwo na kĩndũ kĩngĩthũkia thayũ. Igĩikio macini-inĩ yakunĩkĩtwo na gĩcuka kĩirũ, ikiumĩra mwena ũrĩa ũngĩ. Igĩkĩrwo gaturee-inĩ ikĩigĩrĩrwo kametha igũrũ gakuhĩ. Ngĩona agũthagũtha kamũrango kanini kaarĩ thutha wake. Hakiumĩra ngui yarĩ na maguoya manene, ĩgĩũka ĩkĩnungĩra mburungo ciakwa.

Niĩ kuona ũguo ngĩciria arahe ngui ĩrĩe matega makwa. Ngĩrũga na igũrũ ngĩmwĩra na kĩgũthũko atĩ gũtingĩthiĩ ũguo. Ndangĩhe ngui matega ma mũthamaki ona ĩngĩkorwo nĩyo nene kũrĩ ngui ciothe. Akĩhahũka nĩ kuona ũrĩa ndarũrĩtie mata. Na oro rĩmwe akĩnjĩra ti ngui arahe matega makwa, ngui ĩyo nĩ ya wĩra wa kũrora kana hena kĩndũ kĩũru thĩiniĩ wa mburungo ĩyo. Ngĩhorera nĩ kuona atĩ yo ngui yanungĩrire na ĩgĩcoka na hau yaumĩte ta hatarĩ ũndũ mũnene woneka. Ngĩikara thĩ.

Ngĩigua karumbeta kahuhwo. Ndarama ikĩhũrwo. Ngĩikia maitho na hau ciahũragĩrwo. Ngĩona thigari ciĩ mũhari na nguo ndune, mĩcinga ĩ ciande, ithoithĩte irorete na hau kĩhingo-inĩ. Ngĩmenya ĩno nĩ ngati ya gĩtĩyo ĩrĩa ndeciragia ũhoro wayo, na atĩ hihi ndahota gwĩtwo ndĩmĩthũrime.

Hihi nĩngũhota kũmĩthũrima? Thoma rũciũ rũngĩ ũigue.

5 Comments:

At Sun Mar 07, 11:43:00 AM EST, Anonymous Anonymous said...

Ndugagiikare muno... ninjetereire kuigua uria gwathire barindi ya thigari icio!

 
At Sat Mar 13, 03:29:00 AM EST, Anonymous Anonymous said...

WINA WIRA MUTHAKA NA NINDAKENDA. NJITAGWO MUCHIRI WA NJOKI KUMA KIAMBU.

komubiuta- MUTAMBO
Gitamburico- kibande

ndeciria nguhe ciugo ingi ciina utauri umwe .

 
At Mon Mar 15, 11:34:00 PM EDT, Blogger Unknown said...

ûngenagia mûno nîgwîta kuini ithabethi kana cûcû wa wiri.Ngati nîûgûthûrima hihi.Nîngweterera njigue.Ngai njega.

 
At Thu Mar 18, 01:50:00 AM EDT, Anonymous Jared Nyaberi said...

I am glad the Agikuyu language is being recorded for posterity. Keep up the good work.

Jared Nyaberi for Gusii.com

 
At Sat Mar 20, 09:45:00 AM EDT, Blogger Charuthi Ng'ang'a Wairia said...

Nĩ ngatho nĩ kũnyita itemi, mũgĩ nĩ mũtaare na kĩmenyi ũmwe ndatũũraga. Ngai njega.

 

Post a Comment

<< Home